Pedagogika Montessori

Doktor Maria Montessori była lekarzem, antropologiem i pedagogiem. Przez ponad 50 lat pracowała z dziećmi odkrywając ich potrzeby i możliwości. Głównym celem kształcenia, które opracowała jest pomoc w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości oraz zdobywaniu umiejętności szkolnych. Edukacja to nie tylko przekazywanie wiedzy, ale też ukazywanie ludzkich możliwości oraz szanowanie indywidualności dziecka. Pedagogika Montessori stawia na rozwój koncentracji i samodyscypliny. Dziecko w takiej szkole może uczyć się w zgodzie z własnymi możliwościami i we własnym tempie. Dziecku okazuje się szacunek, stawia się je w centrum i traktuje jako wyjątkowe osoby, które mają własne predyspozycje i moc do podejmowania własnych decyzji. Wspomniany szacunek dotyczy sfery fizycznej, umysłowej, duchowej i emocjonalnej. Dziecko ma moc do edukowania samego siebie. Metoda Montessori ma dać dziecku szansę na wszechstronny rozwój.

Dzieci mają rozwijać się równocześnie, fizycznie, duchowo, kulturowo i społecznie. Dziecko ma czerpać radość z nauki i rozwijać w sobie poczucie własnej wartości. Filozofia Montessori opiera się również na założeniu, że w życiu dziecka nie istnieją nauczyciele, a mentorzy i przewodnicy, którzy mają swoim wsparciem zagwarantować dziecku rozwój oraz samodzielność oraz przygotować je do wysiłku intelektualnego. Metoda Montessori zakłada przygotowanie otoczenia, które pozwoli dzieciom swobodnie pracować z wybranymi przez siebie materiałami. Dzieci mają wrodzoną chęć do uczenia się, dzięki wykonywaniu celowych prac przez dziecko pod przewodnictwem dorosłego prowadzimy do rozwoju jego koncentracji i samodyscypliny. Dziecko powinno móc pracować w zgodzie z własnymi możliwościami, we własnym tempie i w spokoju.

Otoczenie w którym przebywają dzieci powinno być uporządkowane i proste, dzieci powinny mieć wolność do pacy, ale i mieć wyznaczone pewne zasady, które pozwalają na pracę jako część grupy. Szkoła wspiera je materiałami, które pozwalają na odkrywanie świata i umożliwiają im rozwój niezbędnych umiejętności. Dzieci uczą się w mieszanych grupach wiekowych, które pozwalają na rozwijanie zdolności życia w społeczeństwie i wzajemnego uczenia się od siebie. Rolą nauczyciela jest obserwacja dziecka oraz coraz rzadsza interwencja w miarę rozwoju dziecka. Nauczyciel powinien być dostępny dla dziecka, a w razie potrzeby służyć pomocą i zachęcić dziecko do działania. Dziecko należy wspierać w spontaniczności oraz twórczej aktywności.

Wady i zalety pedagogiki Montessori

Metoda Montessori odstaje od standardowego systemu nauczania. Brak struktury stanowi dla niektórych zaletę, a dla innych wadę. Mankamentem bywa również to, że co prawda istnieją organizacje, która dbają o jakość nauczania w takich placówkach jednak bardzo często szkołą Montessori może nazwać się w zasadzie każda placówka. Montessori nie zawsze jest gwarancją lepszych wyników. Te dzieci też miewają gorsze wyniki na egzaminach, choć celem Montessori jest odejście od standardowego sposobu edukacji. Z drugiej strony istnieją opinie, że metoda Montessori jest świetna dla młodszych dzieci. Na pewno warto wziąć tego rodzaju szkołę pod uwagę, ponieważ wspiera naturalne predyspozycje dziecka do rozwoju. Z drugiej strony nie musi być odpowiednia dla każdego. Z pewnością zawsze należy obserwować postępy dziecka. Kluczem do skutecznej implementacji Montessori jest doświadczony i wykwalifikowany nauczyciel.

Szkoła waldorfska

Nazwa szkoły waldorfskiej wywodzi się od wsi Waldorf, w której właściciel fabryki papierosów „Waldorf –Astoria” postanowił założyć szkolę dla dzieci pracowników. Jej założycielem jest Rudolf Steiner, austriacki filozof. Steiner jest również twórcą idei antropozofii. Zdaniem Steinera człowiek składa z ciała, ducha i jaźni i tylko zadbanie o rozwój każdej z tych sfer pozwoli na wykształcenie świadomego, wolno myślącego i uduchowionego człowieka. Dokonując analizy programu zauważymy nastawienie na wszechstronny rozwój dziecka, stwarzanie mu możliwości rozwijana kreatywności oraz możliwość samodzielnego działania i nacisk na rozwój artystycznych zdolności dziecka. W programie znajdziemy zajęcia plastyczne, muzyczne i dramowe.

Szkoła waldorfska opiera sie na kilku podstawowych założeniach, jak zachowanie rytmu, który pozwala na uporządkowanie życia, wpływa też na uczucie spokoju i kontroli odczuwanej przez dziecko. Plan dnia jest określony, dziecko przechodzi z jednej czynności w drugą. Wszystko to jest podstawą harmonijnego życia. Stawia się również na nacisk na naśladowanie i stworzenie otoczenia godnego naśladowania. Szkoła waldorfska stawia na poznawanie świata przez zmysły i doświadczenie, dlatego dzieci uczestniczą w codziennych czynnościach wykonywanych przez osoby z otoczenia, dlatego pomagają w pracach porządkowych, pieką ciasta, sprzątają ogród. Mają również częsty kontakt z przyrodą. Szkoła waldorfska stawia na dbanie o harmonię, spokój, wrażliwość, poczucie rytmu i rozwijanie kreatywności między innymi poprzez grę na instrumentach. Równie istotny jest również rozwój fizyczny dziecka, samodzielne działanie oraz swobodna zabawa.

Steiner był przekonany, że dziecko powinno stanowić podmiot w procesie wychowania i nauczania, w tym procesie powinniśmy wziąć pod uwagę indywidualne właściwości psychiczne oraz potrzeby dziecka. Proces edukacji powinien dać dziecku szansę twórczego działania. Podstawowy czynnik w podejściu steinerowskim to szacunek do dziecka i jego indywidualności. W Polsce znajdziemy szkoły waldorfskie na poziomie gimnazjum i podstawówki oraz przedszkoli, choć jest ich stosunkowo niewiele.

Podobnie jak w przypadku szkolnictwa Montessori, nauczyciel powinien pomagać w rozwoju dziecka i stanowić dla dziecka rodzaj przewodnika oraz opiekuna. Powinien dostosować się do kreatywności dziecka. System waldorfski kładzie nacisk na rozwój pasji i poszanowanie wolności. Dzieci uczą się pracy w grupie, rozwijają również umiejętności artystyczne. Przedszkolaki gotują razem, malują i sprzątają. Przez 6 lat towarzyszy im w zasadzie jeden nauczyciel, a dzieci uczą się w blokach tematycznych, przez kilka tygodni. Szkoły waldorfskie stawiają na naukę przez doświadczenie i wyrażanie siebie w różnych formach artystycznych.

Pedagogika ta zakłada, że dorośli powinni stworzyć dziecku jak najlepsze warunki do rozwoju. Przy czym każde dziecko rozwija się indywidualnie. Musimy postarać się zrozumieć myślenie dziecka i dostosować do niego sposób postępowania. Nauczyciel powinien dostarczyć wzorów, dzięki czemu dziecko będzie mogło się rozwijać i zdobywać nowe umiejętności.

Wady i zalety systemu waldorfskiego

Kontrowersje budzi niekorzystanie z podręczników, nauka przez jednego nauczyciela, brak wystawiania ocen oraz fakt, że dzieci nie uczą się w przedszkolu pisać i czytać. Z drugiej strony zwolennicy chwalą to, że dzieci są otwarte, łatwo nawiązują kontakty, wyróżniają się kreatywnością i pełną pomysłów głową.

Zaprezentowane systemy pedagogiczne z całą pewnością stanowią ciekawą alternatywę dla typowych szkół. Jakie są wasze doświadczenia?